Օրերս ԱրՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի հայոց լեզվի և գրականության առաջին կուրսի ուսանողները կուրսղեկ Զ. Բալայանի գլխավորությամբ այցելեցին Արցախի զոհված ազատամարտիկների հուշ-թանգարան:
Այցելությունն ուներ մի քանի նպատակներ. ծանոթանալ հերոսների կենսագրություններին, լսել նրանց կատարած քաջագործությունների մասին և ևս մեկ անգամ հասկանալ, թե ինչ արյան գնով են պահպանել ու պաշտպանել հող հայրենին: Յուրաքանչյուր արցախցու պարտքն է այցելել հուշ-թանգարան և ընդմիշտ հիշել անմահ հերոսներին: Թանգարանը տարեկան 18000 այցելու է ունենում, այդ թվում նաև`զբոսաշրջիկներ:
ԼՂՀ զոհված ազատամարտիկների հուշ-թանգարանը ստեղծվել է 2002 թվականին`«Զոհված ազատամարտիկների հարազատների միություն» հկ-ին կից, որը հիմնադրել է արցախցի Գալյա Առստամյանը: ՀԿ-ի և թանգարանի ստեղծումը տխուր նախապատմություն ունի: Գալյա Առստամյանի որդիները 1990-ականների սկզբին մասնակցել են Արցախյան հերոսամարտին: Կրտսեր որդին` Գրիգոր Առստամյանը , զոհվել է 1992 թվականի նոյեմբերի 19-ին: Որդու շիրմին ամենօրյա այցելությունների ժամանակ տիկին Գալյան հանդիպել է բախտակից շատ մայրերի. ամեն մեկն իր պատմությունն է պատմել, որդու կարոտից ու մրմուռից ա՜խ քաշել, ու մտահղացել են ստեղծել «Զոհված ազատամարտիկների հարազատների միություն» հկ-ն, որն արդեն քսան տարուց ավելի մի հարկի տակ է համախմբում զոհվածների ընտանիքներին: Տղաներն այնքան նման են իրար, մայրերն այնքան ընդհանուր բան ունեն. վիշտը բոլորին մի մարմին ու մի հոգի է դարձրել: Գալյա Առստամյանը հետաքրքրվել է բոլոր զոհվածների կենսագրությամբ, անձնական պատմություններով, ու 2002-ին հասունացել է միտքը`ստեղծել հուշ-թանգարան` ի հիշատակ արցախցի զոհված տղաների: Տիկին Գալյան գյուղեգյուղ, տնետուն է շրջել ու բոլորի լուսանկարները, անձնական իրերը, ամենաթանկ մասունքները հավաքել, կարճ ժամանակում ստեղծել զոհված ազատամարտիկների թանգարանը: 3350 լուսանկար, 3350 պատմություն, 3350 կիսատ կյանք ու հերոսապատումով սրբագրված մահ: Մինչեւ 2014 թվականը տիկին Գալյան էլ հենց եղել է թանգարանի տնօրենը, այդ ընթացքում բազմաթիվ գրքեր է գրել ու կազմել. բոլորն էլ ազատամարտիկների մասին: Նրա մահվանից հետո որդին`Արթուր Առստամյանն է ստանձնել թանգարանի ղեկավարումը. նույն պարտավորությամբ ընդունում է այցելուներին, ներկայացնում մեր հերոս տղաների մարտական ուղին ու կանգ առնում նրանց մահվան տարեթվի վրա: Բոլորն էլ երիտասարդ էին, կյանքով ու ավյունով լի, բոլորի համար էլ կյանքը գին չուներ` առանց ազատագրված հայրենի հողի:
Միության անդամներից տիկին Արփիկ Ալթունյանը ներկայացրեց հուշ թանգարանի , իր հերոս որդիների պատմությունը: Անշուշտ, տիկին Ալթունյանը նշեց , որ այսօր էլ զգում է իր սիրելի ընկերուհի Գալյայի բացակայությունը և հավատում, որ նա միշտ այստեղ է` բոլորի հետ: «Իսկ այդ անմահները միշտ մեզ հետ են, մեր կողքին»,- նշեց տիկին Բալայանը:
Ուշագրավ էր Ակնաղբյուրի դպրոցի անունը կրող, Արցախյան պատերազմի հերոս, Մարտական խաչ երկրորդ աստիճանի շքանշանակիր Վարդան Ջիվանշիրյանին նվիրված հուշ-անկյունը, նրա ինքնաձիգը, որը տուն էր բերվել մարտի դաշտից որպես սուրբ մասունք:
Ա. Ալթունյանը իր ելույթում նշեց, որ այսօր շատ կարևոր է կրթված և դաստիարակված սերունդ ունենալը` հավելելով, որ տարիներ շարունակ աշխատել է Ստեփանակերտի թիվ 1 դպրոցում որպես մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ուսուցչուհի:
Թանգարանում յուրաքանչյուր սրահ մի պատմություն է, մի հաղթանակ: Այնտեղ միայն Արցախյան պատերազմի հերոսների նկարներն են:
Ի դեպ թանգարանը համալրվել էր ապրիլյան պատեազմին նվիրված քարտեզով, որտեղ նշված են պաշտպանական շրջանները: Թանգարանի բակում ինքնաշեն թնդանոթներ ու գրադ-կայանքներ կան:Դրանցով են մեր տղաներն Արցախի քաղաքներն ու գյուղերն ազատագրել, դրանցով են կռվել ադրբեջանական պրոֆեսիոնալ զինտեխնիկայի դեմ ու հաղթել:
«Դուք եք մեր հույսն ու հավատը, մեր լուսավոր ներկան ու պանծալի ապագան, միայն դուք կարող եք կերտել ձեր երազած նորօրյա Արցախի Հանրապետությունը»,-նշեց Արթուր Առստամյանը`շնորհակալություն հայտնելով այցելության համար: Այսպիսի այցելությունները կարևորվում են նրանով, որ յուրաքանչյուր արցախցի հասկանում է իր հայրենիքի կարևորությունն ու անհրաժեշտությունը...
Սոնա Մուսայելյան
Հ. լեզու և գրականություն 1-ին կուրս